Diakon może przewodniczyć obrzędom żałobnym celebrowanym bez Mszy świętej oraz obrzędowi pogrzebu i pochówku. Jednakże gdy kapłan jest obecny i dyspozycyjny, to on powinien przewodniczyć tym obrzędom. Z zasady obrzędom pogrzebowym przewodniczy właśnie kapłan albo diakon, ale gdy ich obecność w domu zmarłego jest niemożliwa, temu obrzędowi i procesji do kościoła może przewodniczyć świecki katolik wyznaczony przez proboszcza. Duchowni zakładają do sprawowania obrzędu albę lub komżę oraz stułę. Ponadto mogą użyć kapy. Szaty mogą być koloru fioletowego lub czarnego. Jeżeli zmarły przed śmiercią wyraził pragnienie, by szaty były w kolorze białym, to należy spełnić tę prośbę. Białych szat używa się również podczas pogrzebu dzieci.
Rytuał zwiera trzy typy liturgii żałobnej. Pierwszy typ składa się z trzech stacji: w domu zmarłego, w kościele i na cmentarzu. Drugi typ składa się ze stacji w kaplicy cmentarnej i przy grobie, a trzeci typ ma tylko jedną stację, która może mieć miejsce w domu zmarłego, kościele, kaplicy cmentarnej lub nad grobem. Najbardziej polskim zwyczajom odpowiada liturgia pierwszego typu, chociaż można stosować również pozostałe typy.
Pierwsza stacja, która ma miejsce w domu zmarłego, składa się
z obrzędów wstępnych, wyrazów współczucia, psalmodii, modlitwy za zmarłego, modlitwy za pogrążonych w żałobie, procesji do kościoła. Na stację drugą składa się Msza święta, ostatnie pożegnanie oraz procesja na cmentarz. Trzecia stacja rozpoczyna się procesją na cmentarz i śpiewem Psalmu 116. Jeżeli cmentarz nie jest poświęcony, diakon lub kapłan, który przewodniczy, poświęca grób. Następnie wzywa on do modlitwy w milczeniu, a potem śpiewa się wezwania modlitwy powszechnej. Po niej przewodniczący odmawia Modlitwę Pańską, modlitwę końcową oraz udziela błogosławieństwa, po czym kropi trumnę wodą święconą i rzuca na nią grudkę ziemi. Składa się następnie ciało do grobu i śpiewa się pieśń „Witaj Królowo”.
Opracowano na podstawie: Dariusz Jaskólski, Posługa liturgiczna diakona, Wyd. Ridero 2020