Diakon i męczennik – wspominany 13 stycznia.
Hermylulus (znany też jako Ermil i Ermilus) był diakonem, a Stratonikus (znany również jako Stratonic i Stratonicus), jego przyjaciel, także chrześcijanin, był strażnikiem więziennym z Singidunum (dzisiejszy Belgrad).
Hermylulus i Stratonikus żyli w III-IV wieku w rzymskiej prowincji Iliria (obejmującej część północno-zachodniego Półwyspu Bałkańskiego, aż po środkowy Dunaj).
Cesarz zachodniorzymski Licyniusz (308-324), będąc obok św. Konstantyna Wielkiego jednym z sygnatariuszy mediolańskiego edyktu tolerancyjnego w 313 r., zapoczątkował nową falę prześladowań chrześcijan.
Diakon Hermylulus został zadenuncjowany władzom za bycie chrześcijaninem, oskarżony o pogardę dla rzymskich bogów, oficjalny kult Cesarstwa. Św. Symeon Metafrast donosi, że Hermylulus został postawiony przed oblicze cesarza na jego rozkaz. Hermylulus przyjął tę wiadomość z radością. Przyprowadzony do niego i zapytany, dlaczego nie służy pogańskim bogom, diakon Hermylulus odpowiedział, że służy tylko niewidzialnemu Bogu. Zaproszony do służby pogańskim bogom, oświadczył, że dawni bogowie byli tylko bożkami stworzonymi przez człowieka, niegodnymi służby.
Słysząc to, cesarz nakazuje uderzyć diakona Hermylulusa w twarz metalowym biczem. Wielokrotnie proszony o złożenie ofiary bogom rzymskim, nie zważając na męki, którym jest kilkakrotnie poddawany, odmawia, wyznając prawdziwego Boga. Zostaje uwięziony na trzy dni, gdzie otrzymuje pocieszenie i siłę od anioła Pańskiego, który informuje go, że wyjdzie zwycięsko z tej próby, otrzymując koronę męczeństwa.
Postawiony ponownie przed sądem cesarza i zapytany, czy zmienił zdanie, ponownie wyznał swoją wiarę chrześcijańską. Potem był jeszcze bardziej bity i torturowany, ale wszystko znosił bez jednego jęku, zawsze modląc się do Boga. Wtedy rozległ się głos z nieba, słyszeli go też męczący go żołnierze, obwieszczający, że za 3 dni będzie uwolniony od męki. Wysłuchawszy zeznań żołnierzy o tym głosie, cesarz nakazał odprowadzenie diakona z powrotem do więzienia.
Widząc to wszystko i widząc niezłomność świętego, jego dozorca więzienny, imieniem Stratonikus, który również był potajemnie chrześcijaninem i znał diakona od dawna, ogarnęła go litość.
Święty Hermylulus stanął przed sądem po raz trzeci i ponownie odmówił wyrzeczenia się wiary, cesarz nakazał żołnierzom głęboko naciąć (rozerwać) ciało diakona żelaznymi gwoździami. Pozostał jednak nieugięty w swojej wierze.
Stratonikus, płacząc, zaczął opatrywać rany świętego. Zobaczył go jeden z żołnierzy, który doniósł o nim cesarzowi. Wtedy cesarz polecił Stratonikusowi również złożyć ofiary bożkom. Z kolei Stratonikus wyznał, że był starym przyjacielem Hermylulusa oraz że on też był chrześcijaninem i odmówił składania ofiar bożkom. Wtedy cesarz rozkazał, aby Stratonika również rozebrać z szat i bić kijami. Podczas bicia Stratonikus spojrzał na diakona Hermylulusa, prosząc go, aby modlił się do Boga, aby on również zachował wiarę i mógł znieść męki do końca.
Po tym, jak obaj zostali wrzuceni z powrotem do lochu, cesarz podejmuje ostatnią próbę przekonania ich do wyrzeczenia się wiary, ale to również się nie udaje. Widząc, że nie może ujarzmić obu męczenników, najpierw każe powiesić diakona Hermylulusa na drzewie, a jego ciało porąbać i wrzucić do fal Dunaju. Stratonikus, również niewzruszony w swojej wierze, podzielił los swojego przyjaciela. Tak więc obaj ponieśli męczeńską śmierć 13 stycznia 314 r., a ich ciała wrzucono do wód Dunaju, gdzieś w pobliżu dzisiejszego Belgradu.
Trzy dni później, znajdując na brzegu ciała Świętych Męczenników, miejscowi chrześcijanie złożyli je do jednej trumny, aby tak, jak połączyła ich wiara w Chrystusa i przyjaźń z Panem, na zawsze zostali razem zapamiętani. Kościół wspomina ich obydwu 13 stycznia. Ich życie oraz cierpienia zostały nam zachowane w formie spisanej w IX wieku przez św. Symeona Metafrasta.
W 𝘔𝘢𝘳𝘵𝘺𝘳𝘰𝘭𝘰𝘨𝘪𝘶𝘮 𝘙𝘻𝘺𝘮𝘴𝘬𝘪𝘮 pod datą 13 stycznia czytamy: „W Semendrii położonej w górnej Mezii św. Hermylulusa i Stratonikusa, Męczenników, którzy po groźnych katuszach za panowania cesarza Licyniusza zostali utopieni w Dunaju”.
Fot. – „Męczeństwo Śśw. Hermylulusa diakona i Stratonica stażnika więziennego”. Miniatura minologii Bazylego II. Konstantynopol, 985 r. Biblioteka Watykańska, Rzym
opr. dk. Krzysztof Kaput
