Diakon i męczennik – wspominany 15 listopada.
Abib, diakon z Edessy w starożytnej Syrii (współcześnie to miasto Şanlıurfa w Turcji), który poniósł śmierć męczeńską przez spalenie na stosie w 322 r. w Edessie w Mezopotamii za panowania cesarza Waleriusza Licyniusza.
Abib (znany także jako Abibo, Abibus i Habib) był diakonem w Edessie, największym mieście w Syrii, będącym w IV i V wieku ośrodkiem kultury chrześcijańskiej (Szkoła Edessy), który uciekł przed prześladowaniem chrześcijan przez Galeriusza, cesarza Wschodu w 305 roku, który z kolei w 311 r. wydał edykt tolerancyjny.
W tym prześladowaniu, w 306 roku, zginęli święci męczennicy Guria i Samona, jego przyjaciele i rodacy; pod wpływem tolerancji cesarskiej Abib mógł swobodnie sprawować swoją posługę i przez kilka lat wspierał i umacniał wiarę chrześcijańskiej ludności Edessy.
Jednak wraz z nadejściem cesarza Waleriusza Licyniusza (250-325 r.) wybuchło nowe prześladowanie i nawet diakon Abib został aresztowany, ale udało mu się uciec i pragnąc męczeństwa nie pozostał w ukryciu, czekając na przejście burzy prześladowań. Pojawił się spontanicznie przed Teotecne – jednym z urzędników Lizaniasza, gubernatora prowincji.
Cesarz nakazał aresztowanie Abiba za jego gorliwość w szerzeniu chrześcijaństwa. Abib stawił się przed swoimi katami, nie chcąc, aby jakikolwiek chrześcijanin ucierpiał podczas jego poszukiwań. Wezwany został do złożenia ofiary bogom. Diakon Abib Odmówił i po kilku bezowocnych pogróżkach został skazany na spalenie na stosie. Męczennik sam wszedł do ognia.
Po ugaszeniu płomieni jego ciało zostało odnalezione przez matkę i krewnych w stanie nieuszkodzonym. Chrześcijanie zabrali jego ciało, które zostało cudownie ocalone od płomieni, zabalsamowano go i pochowano w pobliżu grobu męczenników i jego przyjaciół męczenników Guriasa i Samonasa.
Oryginalna syryjska relacja o Habibie, którą Metaphrastes skrócił, została odkryta i wydana w 1864 r. przez dr Wrighta z tłumaczeniem dr Cureton (Ancient Syriac Documents, str. 72, przypisy str. 187). Syryjski autor, który nazywał się Theophilus, wyznaje, że był naocznym świadkiem męczeństwa (które umieszcza w dniu 2 września):
„W konsulacie Licyniusza i Konstantyna, za czasów Konona, biskupa Edessy, cesarz nakazał wszędzie naprawiać ołtarze bogów, składać ofiary i libacje oraz palić kadzidła Jowiszowi. Habib, diakon z wioski Telzeha, chodził prywatnie po kościołach i wioskach, zachęcając chrześcijan, by się nie podporządkowywali. Chrześcijanie byli liczniejsi niż ich prześladowcy, a do Edessy dotarła wieść, że nawet Konstantyn „w Galii i Hiszpanii” stał się chrześcijaninem i nie składał ofiar. O postępowaniu Habiba doniesiono Licyniuszowi, który skazał go na śmierć przez ogień. Kiedy ta wiadomość dotarła do Edessy, Habib był jakieś 50 mil od niej w Zeugmie, potajemnie zachęcając tamtejszych chrześcijan, a jego rodzina i przyjaciele w Telzeha zostali aresztowani. W związku z tym Habib udał się do Edessy i przedstawił się prywatnie Theotecnusowi, szefowi domu gubernatora. Ten urzędnik chciał uratować Habiba i naciskał na niego, aby odszedł potajemnie, zapewniając go, że jego przyjaciele wkrótce zostaną uwolnieni. Habib, wierząc, że tchórzostwo zagrozi jego wiecznemu zbawieniu, upierał się przy poddaniu i został zaprowadzony przed namiestnika. Odmawiając złożenia ofiary, został uwięziony, torturowany, a następnie spalony, po tym, jak bardzo długo bezkompromisowo ujawniał grzech i głupotę bałwochwalstwa. Dzień jego uwięzienia był świętem cesarskim, a 2 września cierpiał. Jego modlitwa była następująca: «O królu Chryste, bo Twój jest ten świat i Twój jest przyszły, patrz i zobacz, że choć mogłem uciec od tych nieszczęść, nie uciekłem, aby nie wpaść w ręce Twojej sprawiedliwości. Niech więc ten ogień, w którym mam być spalony, będzie dla wynagrodzenia przed Tobą, abym mógł być uwolniony od tego ognia, który nie jest ugaszony; a Ty przyjmij ducha mojego do siebie przez Ducha Twej Boskości, o chwalebny Synu uwielbionego Ojca.»”
Indywidualnym dniem świątecznym diakona Abiba jest data 2 września w starosyryjskim martyrologium i 2 listopada we wschodnim Kościele prawosławnym. Natomiast w Kościele rzymskokatolickim jest to dzień 15 listopada.
W 𝘔𝘢𝘳𝘵𝘺𝘳𝘰𝘭𝘰𝘨𝘪𝘶𝘮 𝘙𝘻𝘺𝘮𝘴𝘬𝘪𝘮 pod datą 15 listopada czytamy: „W Edessie w Syrii męczeństwo świętego Abibusa, Diakona, porozdzieranego i wrzuconego w ogień za panowania cesarza Licyniusza.”
W XI w. Dagobert z Pizy – pierwszy arcybiskup Pizy oraz pierwszy patriarcha Jerozolimy po zdobyciu Jerozolimy podczas pierwszej krucjaty – nakazał, aby po odnalezieniu szczątków diakona Abiba w Edessie przenieść je do Pizy i umieścić w katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, gdzie obecnie spoczywają – Cattedrale di Santa Maria Assunta (Pisa).
Fot. 1. Obrazek z wizerunkiem św. dk. Abiba
Fot. 2. „Abibus z Edessy”, Miniatura minologii Bazylego II. Konstantynopol, 985 r. Biblioteka Watykańska, Rzym
Fot. 3. Grobowiec Abiba w katedrze w Pizie
opr. dk. Krzysztof Kaput


