Diakon i męczennik – wspominany 1 listopada.
Święty Cezariusz z Terraciny prawdopodobnie pochodził z Afryki Północnej i należał do znamienitej rodziny rzymskiej. Był chrześcijaninem i diakonem. Jako młodzieniec wyruszył do Rzymu. Jednak podczas drogi statek, którym podróżował, rozbił się podczas straszliwej burzy u wybrzeży Terraciny (Włochy). Cezariusz postanowił zatrzymać się na dłużej w tym mieście by zająć się biednymi, słabymi i niedołężnymi.
W Terracinie co roku na przebłaganie złego bóstwa składano w ofierze młodzieńca, wrzucając go do morza. Diakon Cezariusz otwarcie piętnował ten pogański obyczaj. Miejscowy kapłan kultu Apollina podburzył przeciwko niemu lud, Cezariusza aresztowano a następnie skazano na śmierć przez zaszycie w worku i wrzucenie do morza. Diakona Cezariusza zapakowano do worka razem z młodzieńcem kapłanem Julianem i utopiono ich w morzu. Według przekazów jego ciało wypłynęło na brzeg i zostało złożone w grobowcu.
Trudno jednoznacznie określić czas jego męczeńskiej śmierci, gdyż datowany jest on na różne okresy historyczne – od epoki Nerona do epoki Domicjana. Według Passio parva (najstarszy dokument datowany na V-VI wiek), męczeństwo Cezariusza miało miejsce w okresie za panowania Nerona (54-68 rok po narodzeniu Chrystusa). Jest to wyraźna próba przybliżenia męczennika do czasów apostolskich. Na temat postoju św. Pawła Apostoła w Terracinie wspominają apokryfy, według których Apostoł Narodów przebywał w domu diakona Cezariusza z Terraciny przez siedem dni.
Inne dokumenty umiejscawiają męczeństwo Cezariusza w epoce prześladowań za cesarza Trajana (lata 98-117). Niektórzy historycy utrzymują, że miało ono miejsce w 300 roku za panowania Dioklecjana. Zaś współczesne badania przesuwają datę męczeństwa Cezariusza z Terraciny na rok 250. Jednakże wszystkie dokumenty potwierdzają jego istnienie.
Kult św. Cezariusza sięga IV wieku, kiedy to cesarz Walentynian zdecydował o przeniesieniu jego relikwii do Rzymu. O męczenniku wspomina Martyrologium Hieronimiańskie z pierwszej połowy V wieku. Pierwszy kościół chrześcijański w Terracinie został wzniesiony na grobie św. Cezariusza. W źródłach literackich znajduje się wzmianka, że był to dar papieża Leona IV. Ten niewielki kościółek został jednak zniszczony w 1892 roku przez właściciela ziemi, ale wzniesiono wyżłobioną kolumnę z białego marmuru zwieńczoną żelaznym krzyżem, który miejscowi chłopi nazwali Croce di S. Cesario (Krzyż św. Cezariusza). W Terracinie została również wzniesiona piękna katedra św. Cezariusza z Terraciny – Terracina – Parrocchia Concattedrale San Cesareo.
W 𝘔𝘢𝘳𝘵𝘺𝘳𝘰𝘭𝘰𝘨𝘪𝘶𝘮 𝘙𝘻𝘺𝘮𝘴𝘬𝘪𝘮 pod datą 1 listopada czytamy: „W Terracinie w Campanii męczeństwo św. Cezariusza, diakona. Po długim, pełnym udręk uwięzieniu, wsadzono go do worka razem z św. Julianem, kapłanem, i wrzucono w morze”.
𝗖𝗶𝗲𝗸𝗮𝘄𝗼𝘀𝘁𝗸𝗶
Rzymski kościół noszący imię św. Cezarego z Terraciny (𝘚𝘢𝘯 𝘊𝘦𝘴𝘢𝘳𝘦𝘰 𝘪𝘯 𝘗𝘢𝘭𝘢𝘵𝘪𝘰) był między innymi kościołem tytularnym kardynała Karola Wojtyły, późniejszego papieża św. Jana Pawła II. Warto dodać, że forma imienia Cezary jest spolonizowaną formą łacińskiego Caesarius.
𝗣𝗮𝘁𝗿𝗼𝗻𝗮𝘁
Święty Cezariusz z Terraciny jest patronem porodów wykonywanych przez cesarskie cięcie. Jest także wzywany w zagrożeniu utonięciem, w przypadku powodzi, wylewu rzek i klęsk związanych z wodą, w obronie przed wyładowaniami atmosferycznymi oraz trzęsieniami ziemi.
𝗠𝗼𝗱𝗹𝗶𝘁𝘄𝗮 𝗱𝗼 ś𝘄. 𝗖𝗲𝘇𝗮𝗿𝗶𝘂𝘀𝘇𝗮 
Wszechmogący, wieczny Boże, z Twoją pomocą święty Cezariusz aż do śmierci walczył w obronie wiary, spraw za jego wstawiennictwem, abyśmy z miłości ku Tobie cierpliwie znosili wszelkie przeciwności i ze wszystkich sił dążyli do Ciebie, bo Ty jesteś prawdziwym życiem. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.
opr. dk. Krzysztof Kaput