Diakon i męczennik – wspominany 16 października
Elifiusz (Elifus, Élophe, Éloffe, Éliphe, Alophe) zginął jako męczennik 16 października 362 r. w Soulosse-sous-Saint-Élophe niedaleko Épinal we Francji.
Święty diakon i męczennik Elifiusz, który przybył do Galii z Irlandii jako świadek wiary i został męczennikiem za cesarza Juliana Apostaty, został ścięty we wsi w pobliżu Toul. W X wieku jego relikwie zostały przeniesione do Wielkiego Opactwa Św. Marcina w Kolonii przez świętego biskupa Brunona I (11.10.965 r.). Św. arcybiskup Anno (4 grudnia 1075 r.) podarował je opactwu św. Marcina. Srebrny relikwiarz świętego znajdował się w kościele tego opactwa, został otwarty w 1485 r., ale zaginął po sekularyzacji w 1802 r. Rękopis z XV wieku opatrzony notą własnościową Liber Sanctorum Martini et Eliphi in Colonia, również został skradziony w 1802 r., znajdował się w Bibliotece Miejskiej w Lipsku około 1930 r. jako Codex 165.
Według tradycji Elifiusz był synem Bacciusa, władcy Grand, i Lientrude, brata Euchariusa, Libarii, Zuzanny i Menny. Podczas prześladowań chrześcijan za panowania cesarza Juliana Apostaty został pojmany i wtrącony do więzienia, w którym cierpiało już 33 chrześcijan. O północy pojawili się aniołowie, rozwiązali więźniów i otworzyli bramy lochu, aby mogli uciec. Elifiusz udał się do Grand niedaleko Epinal, gdzie cesarz Julian miał swój obóz dworski i zachęcał chrześcijan do pozostania nieugiętymi. Głosił Ewangelię zgromadzonym poganom w świątyni bożka, nawrócił 620 mężczyzn i ich rodziny oraz ochrzcił ich. Za to został schwytany oraz postawiony przed cesarzem. Cesarz mnoży obietnice, pokusy i groźby, zmuszając do wyrzeczenia się wiary ale na próżno. W końcu diakon Elifiusz zostaje skazany na śmierć przez ścięcie.
Elifiusz został ścięty na miejscu kaplicy zbudowanej w XV wieku w dzielnicy Soulosse-sous-Saint-Élophe. Po wykonaniu wyroku, Elifiusz – podobnie jak Dionizjusz z Paryża – wziął odciętą głowę w swoje ręce i w towarzystwie aniołów wszedł na górę do miejsca dzisiejszego kościoła parafialnego w St-Élophe, który został nazwany jego imieniem, i usiadł na kamieniu, który natychmiast zamienił się w trumnę i przykrył świętego; podążało za nim wiele osób, w tym cesarz. Grób szybko stał się miejscem, w którym wielu cierpiących i chorych otrzymywało pomoc i uzdrowienie. Cesarz nakazał zniszczenie grobowca, lud obronił grobowiec i zmusił pogańskich żołnierzy do ucieczki.
Jedna trzecia relikwii Elifiusza została przywieziona do Kolonii w 964 r. przez biskupa Gerharda I z Toul do klasztoru św. Marcina, gdzie przechowywano je pod ołtarzem głównym do 1789 r., a w 1791 r. umieszczono je w ołtarzu bocznym. Druga trzecia część trafiła do katedry w Toul, a trzecia pozostała w kościele parafialnym w St-Élophe. W 1688 r. w kaplicy w Soulosse-sous-Saint-Élophe znajdowała się pustelnia.
Passio diakona Elifiusza została napisana przez Ruperta von Deutz w 1130 roku.
W 𝘔𝘢𝘳𝘵𝘺𝘳𝘰𝘭𝘰𝘨𝘪𝘶𝘮 𝘙𝘻𝘺𝘮𝘴𝘬𝘪𝘮 pod datą 16 października czytamy: „W Kolonii uroczystość św. Elifiusza, Męczennika z czasów Juliana Odstępcy.”
1. Pomnik diakona Elifiusza przy kościele parafialnym w St-Élophe
2. Grobowiec diakona Elifiusza, powstały ok. 1580 r., w kościele parafialnym w St-Élophe
3. Relikwie diakona Elifiusza w relikwiarzu z 1869 r. w kościele parafialnym w St-Élophe
Pozostałe wyobrażenia św. Elifiusza przedstawiają go na ogół z odciętą głową, na mapie widoczny jest szlak miejscami związanymi ze świętym diakonem.
opr. dk Krzysztof Kaput
